Publicaties

De discussie tussen Zwaan en van Stigt (Volkskrant resp. 28 september en 1 oktober) gaat over het thema vaders: heb je ze biologisch nodig, heb je wat aan ze, kunnen ze kwaad, hebben moeders gelijk als ze de in hun ogen onstabiele vaders de laan uit sturen? Je kunt elkaar met cijfers om de oren slaan en zo je gelijk halen. Waarbij dan gemakshalve vergeten wordt dat elke uitkomst van statische gegevens vergezeld gaat van een interpretatie van die cijfers. In de psychologie en ongetwijfeld ook in de sociologie worden die interpretaties gegeven in termen van waarschijnlijkheden. Uit die onderzoeken komt gewoonlijk ook de waarheid niet.

Liever laat ik de kinderen zelf aan het woord. Als psychotherapeut voor kinderen en jeugdigen spreek ik al meer dan 30 jaar kinderen van gescheiden ouders. In mijn kamer zonder hun vader of moeder, soms met broers of zusjes, maar bij mij altijd op neutraal terrein. Vaak sta ik verbaasd over de snelheid waarmee ze hun hart uitstorten. Binnen enkele minuten, soms seconden, krijg ik hun eigen mening te horen. ‘Eindelijk iemand die hem of haar belangrijk vindt, die geen commentaar heeft op de ouders, die niet tegen een vader of moeder is’ denk ik dan maar. Ik heb geen bijzondere gaven, ik doe wat ik in mijn opleiding psychotherapie geleerd heb.

In die ruim dertig jaar heb ik alle kinderen die ik over de scheiding sprak, horen zeggen dat ze met hun verstand begrijpen dat hun ouders uit elkaar zijn, maar in hun hart hopen dat het tussen hen weer goed komt. Door de scheiding hebben ze het gevoel dat ze hun vader kwijt zijn. De meesten zien hem om de week het weekend, en dat is voor hun gevoel kennelijk veel te weinig om deel uit te maken van hun leven. Ze zeggen dat ze na een tijdje wel gewend zijn aan de scheiding. De nieuwe vriendin van papa vinden ze vaak wel aardig voor een tijdje. Net als de nieuwe vriend van moeder. Als je doorvraagt, vinden ze die vriend/vriendin nog wel eens lastig, ‘ze moet niet denken dat ze mijn moeder is’, ‘hij is mijn vader niet’. Maar het idee dat er voor hun vader wordt gezorgd als het kind er niet is, is wel heel fijn. Daarover hoeven ze zich dan geen zorgen te maken. Als beide ouders bij benadering evenveel tijd aan de verzorging van de kinderen besteden, is dat gevoel van de vader kwijt zijn, er niet.

De kinderen die ik spreek, zijn tussen de 4 en 18 jaar. Op elke leeftijd in dit gebied vinden ze het vreselijk als de ouders negatief over elkaar spreken. Dat hun ouders niet meer van elkaar houden, is moeilijk maar wel iets waar ze zich aan kunnen aanpassen. Maar zelf willen ze wel van beide ouders kunnen blijven houden. Soms doen kinderen mee met die negatieve verhalen, uit veiligheidsoverwegingen. Ze maken de vader zwart als ze bij moeder zijn, en omgekeerd. Ze willen graag met hun beide ouders vriendjes blijven, en dat gaat prima op deze manier. Maar denk niet dat ze zich daarbij prettig voelen. Wat ze doen is overleven, in een pedagogisch ongezonde situatie. Ze komen niet voor niets bij een psychotherapeut.

Op grond van deze beperkt weergegeven ervaringen uit mijn praktijk kan ik niet anders concluderen dan dat de vader en de moeder in de ogen van een kind even belangrijk zijn. Natuurlijk zijn daarop uitzonderingen te vermelden. Zoals de vader die zich na de geboorte van het kind niet meer heeft vertoond en na jaren nog eens op komt dagen. Hij loopt gerede kans dat een andere man zijn plaats heeft ingenomen.

De ontwikkeling dat vaders steeds vaker een groter en rechtstreeks aandeel leveren in de opvoeding van de kinderen, juich ik dan ook van harte toe. Kinderen willen graag met beide ouders te maken hebben. Alle ouders weten dat, dat wilden ze vroeger zelf ook toen ze kind waren. Daar hebben we helemaal geen statistieken voor nodig.

Het beleid om moeders na scheiding de gelegenheid te bieden of zelfs te stimuleren om vaders uit het leven van de kinderen te weren, is om die reden verwerpelijk. De reden die moeders opgeven, lijkt aan mode onderhevig. Was er een periode met vooral de beschuldiging van seksueel misbruik van baby’tjes en peuters, nu is de mishandelende vader in de mode. Naar bewijzen wordt niet gevraagd. Het wordt tijd dat wij ophouden deze beschuldigingen voor zoete koek te slikken. Kinderen willen een moeder én een vader.

Dit is geen statement tegen homo-ouders of alleenstaanden. Kinderen delen zelf wel hun ouders of verzorgers in als meer moeder of meer vader.

Marga Akkerman
Vrijgevestigd klinisch psycholoog en psychotherapeut voor kinderen en jeugdigen
De auteur is co-auteur van het boek ‘Wat heb jíj leuke kinderen!’ Hoe ouders hun kinderen sociale manieren kunnen bijbrengen (in druk)